Hiện, lãi suất USD cho vay ở kỳ hạn ngắn phổ biến ở mức 3% một năm (đối với các kỳ hạn dài là 4% một năm). Như vậy, trên lý thuyết, so với mức 6% một năm hồi đầu năm 2009 thì doanh nghiệp (DN) tiết kiệm được gần 50% cho đồng vốn.

Lãi suất giảm, vẫn khó tiếp cận USD

Thế nhưng, không ít DN cho biết, những khoản phí như hoa hồng, quản lý tiền mặt, tư vấn, chuyển tiền… làm đội tỷ giá USD thêm từ 0,3 đến 0,15%, đẩy lãi suất cho vay tại các ngân hàng (NH) có khi lên ngang bằng với tỷ giá thị trường tự do. Chính vì thế các DN vẫn ngại vay, mua USD ở NH.

Chẳng hạn, theo biểu giá thông báo các loại phí chuyển tiền USD của NH Quốc tế (VIB), phí sửa đổi hoặc tra soát điện là 5.000 đồng một USD mỗi lệnh. Đối với các tài khoản giao dịch ra ngoài địa bàn mở tài khoản, phí này lên đến 30.000 đồng cho ba USD mỗi lệnh.

DN cần thị trường ngoại hối ổn định. Ảnh: Lê Hưng.

Ngoài ra, DN còn phải chi 0,3% phí phát hành lệnh chuyển tiền, 7 USD điện phí cho một lần chuyển điện, 20.000 đồng cho một bản in xác nhận tiền về tài khoản theo yêu cầu. Riêng mức phí thanh toán sau (sau khi đã có tờ khai hải quan) lên đến 0,15%... Tất cả các mức phí này chưa bao gồm 10% VAT.

Theo tính toán của anh Phan Duy Hải, kế toán trưởng một DN chế biến thủy hải sản, tỷ giá mà NH cho vay hoặc mua có thể lên đến trên 18.000 đồng một USD trong khi đó tỷ giá liên NH thời điểm này chỉ khoảng 17.872 đồng một USD. Không chỉ thế, anh Hải kể có lần DN cần 400.000 USD để trả tiền nhập nguyên liệu, mua ngoài thị trường tự do với giá 18.200 đồng một USD nhưng không đủ nên phải mua ở NH với giá 18.230 đồng một USD sau khi cộng tất cả loại phí, dù trước đó NH đưa ra mức 18.000 đồng một USD. “Với mức chênh lệnh này, khi mua hàng trăm ngàn USD thì số tiền chênh lệch không phải nhỏ”, anh Hải nói.

Ngoài các mức phí công bố hay thỏa thuận giữa NH và DN, ông Hoàng Mai Dũng, Giám đốc một công ty nhập khẩu ở quận Tân Bình (TP HCM), cho hay, nhiều NH nhỏ không có USD cho vay nhưng sẵn sàng “dắt mối” cho DN đến các NH quen để hưởng hoa hồng hoặc phí. Anh Đ.N, nhân viên tín dụng một NH thương mại ở TP HCM, tiết lộ, DN cần mua, vay bao nhiêu cũng có, giá cả tùy thuộc vào số lượng tiền vay. Điều kiện là DN phải chứng minh được mục đích sử dụng USD và chấp nhận tỷ giá cao. Bên cạnh đó, để chắc ăn, có NH còn buộc DN phải đặt cọc trước 5 - 10% trên tổng số tiền vay.

Gỡ khó cho DN, ổn định thị trường

Eximbank cho biết, đã dành 70 triệu USD cho vay cố định tỷ giá, đồng thời cam kết bảo hiểm 100% biến động tỷ giá cho DN và họ chỉ phải trả lãi suất 8,1% một năm. “Tuy lãi suất hơi cao nhưng so với việc DN vay VND với lãi suất trên dưới 10% một năm để mua ngoại tệ thì họ vẫn còn lời hơn 2% chênh lệch mà không phải chịu rủi ro do biến động tỷ giá”, bà Văn Thái Bảo Nhi, Giám đốc khối khách hàng DN của Eximbank, khẳng định.

Song trên thực tế, thời gian gần đây tỷ giá niêm yết USD tại các NH thương mại luôn kịch trần so với tỷ giá NHNN quy định, lên trên mức 17.802 đồng một USD. Trên thị trường tự do, mặc dù NHNN đã có nhiều biện pháp chấn chỉnh tâm lý găm giữ ngoại tệ của một số tổ chức, cá nhân song việc mua bán USD vẫn ở mức 18.400 đồng một USD. Điều này gây khó khăn hơn cho DN.

Nhằm đưa hoạt động mua bán ngoại tệ vào đúng quy định của pháp luật, Thống đốc NHNN Nguyễn Văn Giàu vừa có công gửi các tổ chức tín dụng (TCTD) yêu cầu chấn chỉnh hoạt động mua bán ngoại tệ. Sở dĩ NHNN phải ban hành văn bản này là do thời gian gần đây có hiện tượng một số TCTD được phép hoạt động mua bán ngoại hối đã mua, bán USD với khách hàng vượt mức tỷ giá trần theo quy định.

Cũng theo công văn trên, Thống đốc NHNN yêu cầu các TCTD được phép hoạt động ngoại hối phải thực hiện nghiêm các quy định hiện hành về Pháp lệnh phí và lệ phí. Đặc biệt, các TCTD không được phép thu phí thông qua các hợp đồng dịch vụ và các hình thức khác như chi trả hoa hồng, phí quản lý tiền mặt… nhằm mục đích làm tỷ giá mua bán ngoại tệ thực tế vượt tỷ giá trần theo quy định.

Với những động thái trên, các DN hy vọng thị trường ngoại hối sẽ ổn định, nguồn cung USD sẽ giảm căng thẳng, giảm được gánh nặng cho họ.